icon-close

De dichter is een gedicht (1977)

Jotie T'Hooft

Kort voor zijn zelfgekozen dood pende Jotie T’Hooft als afscheid zijn laatste gedichten neer. Als motto gaf hij zijn definitie van een dichter.

illustratie: lees in nederlands
icon-close

I don’t have any reasons
I left them all behind
I’m in a New York state of mind
(Kraftwerk)

De dichter is een gedicht, 24 uur per dag.
De dichter is een alchemist die van het lood
des dagelijksen leven het goud weet te maken.
Zijn gedichten spreken voor zichzelf.

Jotie

icon-close

Beluister dit gedicht in het Vlaams.
Stem: Els Bogaerts

illustratie: ontdek dit gedicht in 1 minuut
icon-close

Ontdek dit gedicht in een minuut

De Vlaamse dichter Jotie T’Hooft leefde een kort maar heftig leven. Zijn 21 levensjaren werden gevuld met drugs, seks, muziek, een fascinatie voor de dood en vooral veel dichten. Voor hij zelfmoord pleegde, schreef hij op hoe hij de dichter zag: iemand die van het kleinste, onbenulligste onderwerp goud kan maken.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

icon-close
Jotie T'Hooft

Jotie T’Hooft

Oudenaarde 1956 - Brugge 1977

Het leven van Jotie T’Hooft wordt gedomineerd door een aantal grote thema’s: dood, drugs, dichten, seks en muziek.

Taal

Al op driejarige leeftijd werd duidelijk dat Johan, roepnaam Jotie, een groot taalgevoel had. Hij corrigeerde toen zijn juf, die sprak over de keuken van een boot, door te zeggen dat deze een kombuis heette. Vele kleine en grote conflicten met docenten zouden volgen, T’Hooft werd meermaals van school gestuurd omdat hij grote problemen had zich te voegen naar de regels. Hij vluchtte in schrijven van gedichten en in boeken van onder andere Franz Kafka en Herman Hesse en muziek. Ook gebruikte hij al jong drugs als wiet, LSD en speed, vanaf zijn 14e was hij verslaafd.

Drugs, seks en gedichten

T’Hooft bekostigde zijn drugsverslaving met meerdere baantjes, waaronder dat van popjournalist, en schreef daarnaast veel gedichten. Na een mislukte zelfmoordpoging, op zijn 17e, kwam hij terecht in een verbeteringsgesticht. Daarna trouwde hij, met de dochter van een uitgever, die zijn eerste dichtbundel uitgaf. T’Hooft viel echter weer terug in zijn oude gewoontes en voegde er een fascinatie voor magie en het occulte bij.

Dood

T’Hooft was gefascineerd door de dood. Toen hij tien was, verzamelde hij schedels van dieren en schelpen, die hij treffend de huizen van dode dieren noemde. In de nacht van 5 op 6 oktober 1977, op 21-jarige leeftijd, pleegde T’Hooft zelfmoord door een overdosis cocaïne te nemen.

illustratie: over dit gedicht
icon-close

Waar gaat dit gedicht over?

In het gedicht reflecteert de dichter op zijn eigen dichterschap. In de eerste regel wordt duidelijk dat de dichter altijd bezig is met de poëzie. Het is geen negen-tot-vijf baan maar een roeping. In de tweede regel wordt duidelijk wat de dichter precies doet, namelijk dagelijkse ervaringen omvormen tot iets bijzonders. Dit is ook de essentie van een goed gedicht: dat een alledaagse ervaring door de woorden van de dichter een kunstwerk wordt. De laatste regel van het gedicht geeft weer wat een goed gedicht altijd moet doen: voor zichzelf spreken, zonder dat de verklaring van de dichter nodig is.

Motto

Het toegevoegde motto uit het lied New York State Of Mind van Billy Joel zou het idee van Jotie’s zelfmoord kunnen weerspiegelen: hij had geen specifieke redenen, maar het hoorde min of meer ook bij zijn imago, dat met de zwarte romantiek verbonden was en waarin de dood een centrale rol speelde.

illustratie: ontstaan van dit gedicht
icon-close

Ontstaan van dit gedicht

Jotie T’Hooft stierf in de nacht van 5 op 6 oktober 1977 in een kamer in Brugge, op 21-jarige leeftijd aan een overdosis cocaïne. Op de muur stonden enkele laatste afscheidswoorden, en hij had het nummer The End van The Doors opgezet. In zijn huis, dat van binnen geheel zwart geschilderd was, lagen twaalf afscheidsgedichten op de schoorsteenmantel, met de toestemming om ze postuum te publiceren. De afscheidsboodschap begon met het gedicht dat nu in Leiden op de muur is te vinden.

illustratie: ik heb een verhaal bij dit gedicht
icon-close

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

illustratie: gedicht in leiden
icon-close

Jotie T'Hooft in Leiden

Foto Inge Harsten

Dit gedicht is sinds 1993 in Leiden te vinden, aan het Rapenburg 91. Het was het vierde gedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD werd gerealiseerd. Het is geschilderd naar de openingspagina van de bundel De laatste gedichten. Net als op deze pagina is het motto afgebeeld, dat uit enkele regels van Billy Joel’s New York State Of Mind bestaat. Het motto is in de bundel valselijk aan ‘Krafwerk’ toegeschreven, waarschijnlijk een toespeling op de Duitse band Kraftwerk. Het is onduidelijk waarom dit zo is.

Het gedicht zelf is dus ook een motto, voorafgaand aan de laatste gedichten. Daaronder is de handtekening van Jotie T’Hooft geplaatst.

illustratie: citaten
icon-close

Citaten

Het gaat niet om het zijn
Maar om wat wij er van maken

Jotie T’Hooft
 

en konklusies trekken doe je ook maar zelf; ik ben tenslotte de meid niet

Jotie T’Hooft in Het einde van de wereld nabij, deel 1

illustratie: wist je dat
icon-close

Wist je dat?

  • Er is een poëzieprijs naar Jotie T’Hooft vernoemd.
     
  • Er verschenen tijdens het leven van Jotie T’Hooft slechts twee bundels: Schreeuwlandschap en Junkieverdriet. Postuum werden de bundels Poezebeest en De laatste gedichten uitgegeven. Veel andere gedichten werden in het verzameld werk opgenomen.
     
  • Dit is niet het enige muurgedicht waarbij de handtekening van de dichter eronder staat. Dat is ook bij de gedichten Spelende meisjes van Willem Wilmink en Goede reis van Mohammad-Reza Shafiei Kadkani het geval. Bij het laatste gedicht heeft de dichter hem ook zelf geplaatst.
illustratie: lees dit gedicht in het engels
icon-close

I don’t have any reasons
I left them all behind
I’m in a New York state of mind
(Krafwerk)

The poet is a poem 24 hours a day.
The poet is an alchemist who knows
how to turn the lead of everyday life into gold.
His poems speak for themselves.

Translation: James Brockway

illustratie: meer weten
icon-close

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door Chris Flinterman in samenwerking met het Taalmuseum. De vertaling naar het Engels is door Jasmijn van Dongen. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: